Trong thời kỳ toàn cầu hóa, xuất khẩu không chỉ là cơ hội mở rộng thị trường mà còn là thách thức đòi hỏi doanh nghiệp phải có sự chuẩn bị kỹ lưỡng – đặc biệt là về mặt pháp lý. Một trong những khía cạnh quan trọng nhưng thường bị xem nhẹ là sở hữu trí tuệ (SHTT). Việc bảo hộ quyền SHTT khi xuất khẩu hàng hóa ra nước ngoài không chỉ giúp doanh nghiệp tránh rủi ro pháp lý mà còn góp phần củng cố thương hiệu và nâng cao năng lực cạnh tranh.
1. Tránh bị xâm phạm hoặc bị kiện vì vi phạm SHTT
Mỗi quốc gia có hệ thống pháp luật SHTT riêng biệt. Một nhãn hiệu được đăng ký và bảo hộ ở Việt Nam không mặc nhiên được công nhận tại thị trường nước ngoài. Nếu doanh nghiệp xuất khẩu hàng hóa mà nhãn hiệu, kiểu dáng, sáng chế chưa được đăng ký tại quốc gia nhập khẩu, nguy cơ bị doanh nghiệp bản địa kiện vì xâm phạm quyền SHTT là rất lớn.
Ngược lại, nếu sản phẩm chưa được bảo hộ tại nước ngoài, doanh nghiệp có thể bị đối thủ sao chép, chiếm dụng nhãn hiệu, làm mất thị phần, ảnh hưởng uy tín và giá trị lâu dài của thương hiệu.
2. Bảo vệ giá trị thương hiệu và tăng sức cạnh tranh
Thương hiệu là một trong những tài sản vô hình có giá trị lớn của doanh nghiệp. Trong môi trường cạnh tranh quốc tế, việc sở hữu một nhãn hiệu được bảo hộ chính là lá chắn pháp lý và chiến lược định vị thị trường. Nhãn hiệu, bao bì, kiểu dáng công nghiệp hay sáng chế được bảo hộ giúp doanh nghiệp:
- Tạo dựng niềm tin với đối tác và người tiêu dùng.
- Dễ dàng ký kết hợp đồng phân phối, nhượng quyền hoặc hợp tác sản xuất.
- Định giá sản phẩm ở mức cao hơn so với sản phẩm không có thương hiệu rõ ràng.
3. Tận dụng hệ thống bảo hộ quốc tế
Hiện nay, nhiều quốc gia đã tham gia các điều ước quốc tế như Hiệp định Madrid về đăng ký nhãn hiệu, Công ước Paris về SHTT, giúp doanh nghiệp thuận tiện hơn trong việc đăng ký và mở rộng phạm vi bảo hộ SHTT ra nhiều quốc gia chỉ với một bộ hồ sơ. Việc hiểu và tận dụng các cơ chế này sẽ giúp doanh nghiệp:
- Tiết kiệm thời gian và chi phí.
- Có chiến lược đăng ký chủ động trước khi mở rộng thị trường.
- Đảm bảo quyền lợi pháp lý khi có tranh chấp xảy ra.
4. Hạn chế rủi ro trong đàm phán và thương lượng quốc tế
Khi bước vào bàn đàm phán với các đối tác nước ngoài, doanh nghiệp có quyền SHTT được bảo hộ rõ ràng sẽ ở thế chủ động. Việc chưa chuẩn bị đầy đủ về mặt pháp lý có thể dẫn đến:
- Bị ép giá do lo ngại rủi ro pháp lý.
- Khó đạt được các điều khoản có lợi trong hợp đồng.
- Thậm chí mất quyền kiểm soát đối với sản phẩm hoặc công nghệ cốt lõi.
Xuất khẩu là một cánh cửa lớn nhưng cũng chứa đựng không ít cạm bẫy nếu doanh nghiệp thiếu hiểu biết và chuẩn bị về sở hữu trí tuệ. Đăng ký và bảo vệ quyền SHTT không chỉ là “tấm khiên” phòng vệ, mà còn là “đòn bẩy” để doanh nghiệp khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế. Vì vậy, đừng bao giờ coi nhẹ sở hữu trí tuệ khi đưa ra quyết định xuất khẩu.
